Brunnen vor dem Österreichischen Parlament, Foto: Anna Konrath

Devlet Yapısı 

Avusturya Cumhuriyeti bir devlettir ve böylelikle ülke ve milletiyle anayasal bir düzen içinde bulunmaktadır. Devlet kavramı Uluslararası Hukuk biliminden alınmıştır ve Avusturya Cumhuriyeti uluslararası ilişkiler kurarak başka devletler arasında sözleşme imzalama hakkını kazanmıştır. Uluslararası toplumun bir parçası olmasından dolayı Avusturya Avrupa İnsan Hakları yada Cenevre Mülteci Sözleşmesine uyum sağlamak zorundadır. İnsan hakları ve mülteci haklar konusunda Avusturya tek başına karar verme hakkına sahip değildir.   

Bu özellikle Avrupa Birliği (AB) kapsamında geçerlidir (bkz. Dünyada Avusturya). Diğer Avrupa Birliği üye devletleriyle beraber  Avrupa’nın istenmesini ve Avrupa Hukuk hakkının korunmasını sağlamaktadır Avusturya Cumhuriyeti.  

Dışardan baktığımızda ne kadar tekil gözüksede Avrupa Cumhuriyeti çoğul bir sistemdir. Anayasa, siyasi karar prosedürleri ve idare işlerinde bu çoğul sistem görülmektedir.   

Kuvvetler ayrılığı devlet idaresi nasıl şekillenir? 

Devlet idare yada hükmü denildiğinde, genel anlamda hüküm kullanılmaz. Kuvvetler ayrılığı ilkesi, tam bağımsızlık yerine denetim ve işbirliğini de kapsayan bir denge sistemini içerir. Böylelikle devlet ve vatandaşları karşılıklı ilişki ortamında girebilirler.  

Kuvvetler ayrılığı; devletin üç ana fonksiyonunu (yasama, yürütme ve yargı) yerine getiren organların, tek bir kişinin elinde toplanmasını engellemek üzere düşünülmüş bir sistemdir ve sistemdeki bu üç ana fonksiyon birbirinden ayrıdır. Çünkü bu üç yetkiyi de elinde bulunduran bir iktidar, mutlak bir iktidar olacaktır ve vatandaşlarının özgürlüğünü kısıtlayan bir devlet oluşturacaktır.  

Yasalar tüm Avusturya Cumhuriyeti kapsamında ve bunun yanısıra eyalet kapsamında (dokuz eyalet) koyulur. Avusturya Cumhuriyeti’ni kapsayan kanunlar Ulusal Meclis‘de belirlenir, fakat Eyalet Meclis’i bu kanunlara karşı gelebilir ve hatta istisnada yasaların yürürlüğe geçmesini engelleyebilir. Ulusal Meclis’e gönderilen temsilciler Eyalet Meclis’inden seçilmiştir. Bu şahıslar Eyalet Meclis üyeleri yada vekilleri olabilirler. Bu sayede Avusturya’nın dokuz eyaletide yasa koyuculuk prosedüründe bir rol oynamaktadır, buna ‚Memleket oda vekileti‘ denilebilir.  Memleketlerin yasa tasarısı sadece bir memleket oda vekiletinden oluşan Eyalet Meclis’inde yapılır.  

Yürütme ikinci ana fonksiyonlardan biridir ve görevi ilk iktidar olan Parlamento’nun eylemlerini tamamlamaktadır. Yürütme sadece yasalar koşulunda gerçekleşir ve bağımsız organlar tarafından oluşur. İdari organlar bir üst düzeyden aldıkları ‚görev‘ sayesinde hareket ederler, bu mesela eyalet yada memleket başkanı olabilir. Her federe devletin kendi yasama, yürütme ve yargı organları vardır. Federe devlet eyalet (Bund), memleket (Land – Länder) ve bölgeye (Region/Gemeinde) ayrılmaktadır.  

Yargı üçüncü iktidar olarak kanunların yürütme sayesinde korunmasını kontrol eder. Bir vatandaş diğer vatandaşa karşı yaralama yada dolandırıcılık gibi bir suç işlerse, şahsın nasıl cezanladırılacağına dair kararları mahkemeler verir. Bu aynı zamanda şahsın diğer şahsa fiziksel/manevi bir zarar verdiğinde de geçerlidir. Yargı eyalet ve memleket boyutundan gelmektedir.  

Kontrol ve kuvvetlerin birliği  

Devletin bu üç ana fonksiyonu birbirine bağlıdır ve karşılıklı birbirini etkiler. Birincil kuvvet olan yasama, devletin genel iradesini temsil eder; bu sıfatla kanunları yapar, değiştirir, kaldırır. Genel iradenin yürütülmesi yürütmenin işlevidir; yürütme gücü bu görevi yerine getirmek üzere savaş ve barışa karar verir. Yürütme ve yargı, ikiside yasama kurallarına bağlıdır. Devletin üçüncü temel işlevi ise mahkemeler tarafından yerine getirilen yargıdır. Yargı kuvveti suçluları cezalandırır ve kişiler arasındaki uyuşmazlıkları çözer ve aynı zamanda yasama ve yürütmeyi kontrol eder.  

Yargı kuvvetinin özelliği ise anayasal belirlenmiş bağımsızlığıdır: hakimler direktiflere bağlı değildirler ve anayasada hakim teminatı belirlenmiştir ve hakimler azledilemez. Hakimler kendi sorumlulukları altında karar verirler ve hakimlerin verdiği karara taraflar uymak zorundadır. Bu hakim kararını sadece daha yüksek bir mahkeme kaldırabilir.  

‚Checks and balances adı verilen kontrol sisteminde yürütme organları yasama alanında da geçerlilik kazanırlar. Buna örnek şunu verebiliriz: Kısmen vatandaşlar tarafından seçilen devlet başkanı en yüksek mahkemelerinin hakimlerini atayabilir. Aynı zamanda en üst yürütme organı olan başbakanlık Ulusal ve Eyalet Meclis’e karşı siyasi ve hukuki sorumluluk taşımaktadır. Başbakan adayı Eyalet Meclis’inin verdiği güvensizlik oyu sayesinde görevden alınabilir yada Anayasa Mahkemesi tarafından siyasi sorumluluklarını yerine getirmediği vakit yargılanabilir. Anayasa Mahkemesinin verdiği yargı sonucu başbakan şahıs görevinden alınır ve oy kullanma hakkını yitirir.  

Federal devleti Avusturya 

Avusturya Federal devlet yapısına sahiptir. Devlet kuvveti sadece üç ana fonksiyon (yasama, yürütme ve yargı) ya ayrılmaz, bunun yanısıra eyalet, memleket ve bölge düzeyine ayrılır.  

Devlet kuvvetinin ana gücü eyalet düzeyindedir. Eyaletler düzeyinde en önemli ve ihtiyaç duyulan yasalar yapılır. Bu düzeyde tüm Avusturya için geçerli ve gerekli olan konular söz konusudur: Ceza kanunu, okul, trafik, polis ve ekonomik sorular. Vatandaşlar arasındaki sorunları yargılayan genel mahkemeler ve yürütmenin büyük bir kısmı genel olarak tüm Avusturya Cumhuriyeti için eyalet düzeyinde belirlenir.  

Memleket (Land) düzeyinde bireysel kanunlar yapılır ve bu yasaların yürütmedeki rolü önem taşımaktadır. Her eyaletin kendi idare sorularının çözüldüğü idare mahkemesi vardır.  

Federal Anaysa’sında eyalet ve memleket düzeyinde hangi kararların verilmesi gerektiği belirlenmiştir. Bu iki düzeyde belirlenen haklara uymak gereklidir. Buna karşı gelindiği vakit, anayasaya karşı gelmek anlamına gelir bu. Anayasaya aykırı yasalar, tüm Avusturya için geçerli özel bir yüksek mahkeme olan Anayasa Mahkemesi tarafından kaldırılabilir.  

Federe devletinin üçüncü boyutu bölgelerdir (Gemeinde) ve bu düzey sadece yürütme organıdır. Bu düzeyde yasalar yapılmaz. Bölgeler sadece kendi çapında irade organlarıdır. Bundan dolayı çoğu alanda bağımsız ve eyalet/memleket direktifi olmaksızın davranabilirler. Yinede yasalara uyup uymadıklarına dair kontrol altındadırlar. Devletin her üç fonksiyonu farklı bağımlılıklar içindedir ve belirli kontrol sistemleri tarafından kontrol edilmektedirler.